ภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อม หรือ Degenerative disc ตอนที่ 2

แนวทางการรักษา

1.แพทย์ต้องจะอธิบายให้กับผู้ป่วยว่าเป็นโรคอะไร ผิดปกติอย่างไร เพื่อผู้ป่วยเข้าใจได้ว่าเกิดอะไรขึ้นกับตนเอง พร้อมกับแนะนำวิธีการดูแลรักษาตนเอง เพื่อให้สามารถปฏิบัติตนได้ถูกต้อง  ทั้งนี้โรคหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อมหรือโป่งยื่นทับประสาทที่ไปขา สามารถรักษาให้หายได้โดยไม่ต้องผ่าตัดถึงประมาณกว่าร้อยละ 90 ของผู้ป่วย โดยแพทย์จะให้ยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการปวด พร้อมกับให้ยาลดการอักเสบของกล้ามเนื้อ เพื่อลดการอักเสบรอบๆ เส้นประสาทหรือหมอนรองกระดูกสันหลัง ทำให้อาการปวดลดลงได้ และใช้การทำกายภาพบำบัดร่วมด้วยเพื่อการรักษาที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
2.ในผู้ป่วยที่มีอาการชาและอ่อนแรง แพทย์อาจให้ยาบำรุงเส้นประสาท หรือผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงอาจจะต้องพักงาน 2-3 วัน จึงกลับไปทำกิจวัตรประจำวันตามปกติได้
3. ทำกายภาพบำบัดจากนักกายภาพบำบัดซึ่งจะมีอุปกรณ์ที่ทำกายภาพบำบัดที่หลากหลายขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วย

4.หากการรักษาในเบื้องต้นไม่ดีขึ้น แพทย์จะฉีดยาสเตียรอยด์ รอบเส้นประสาท หรือเรียกว่า Selective nerve block เพื่อลดการอักเสบและระงับปวดที่เส้นประสาท
5.เมื่อการรักษาอื่นไม่ได้ผล แพทย์จะวินิจฉัยให้ผู้ป่วยเข้ารับการผ่าตัด หรือในกรณีที่ผู้ป่วยเกิดอาการชาหรืออ่อนแรงมากขึ้นกว่าเดิม  ชารอบก้น ไม่สามารถอั้นอุจจาระและปัสสาวะอยู่ ในทางการแพทย์เรียกภาวะนี้ว่า Cauda Equina Syndrome ถือว่าเป็นภาวะฉุกเฉินซึ่งพบได้น้อย และต้องได้รับการผ่าตัดเร่งด่วนทันที โดยมีลำดับดังนี้
5.1  แพทย์จะวินิจฉัยด้วยการส่งตรวจ MRI เพื่อดูหมอนรองกระดูกสันหลังที่โป่งยื่นว่ามีลักษณะอย่างไร
5.2  แพทย์จะทำการผ่าตัดด้วยวิธีที่เรียกว่า Discectomy หรือการผ่าตัดเฉพาะชิ้นของหมอนรองกระดูกสันหลังที่โป่งยื่นออกมา

เท่านั้น โดยมีเทคนิคหลายวิธี
-ใช้วิธีเปิดแผลผ่าตัดขนาดใหญ่ คือ 10 เซนติเมตร
-ใช้วิธีเปิดผ่าตัดขนาดเล็ก คือ 1-2 เซนติเมตร ด้วยเทคนิคไมโครสโคปเข้าช่วย หรือ เรียกว่า Microdiscectomy ซึ่งกล้องจะอยู่นอกร่างกาย แล้วใส่อุปกรณ์เข้าไปภายในเพื่อเลาะกล้ามเนื้อออกจากกระดูกให้เป็นแนวยาว แล้วตัดกระดูกบางส่วนออกเพื่อสามารถผ่าตัดตำแหน่งที่มีการกดทับเส้นประสาทได้ วิธีเช่นนี้ทำให้เกิดความบอบช้ำต่อกล้ามเนื้อและอวัยวะข้างเคียงได้ และจะมีแผลขนาดประมาณ 3 - 5 เซนติเมตร

ห้องผ่าตัดที่มีเครื่อง Microscope

-ใช้วิธีผ่าตัดแบบ Full Endoscopic Spinal Surgery  โดยเจาะและทำการสอดกล้อง Endoscope ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางอยู่ที่ 8 มิลลิเมตร  ที่มีเลนส์ติดอยู่ตรงส่วนปลาย ผ่านไปยังใยกล้ามเนื้อสู่หมอนรองกระดูกที่กดทับเส้นประสาท แล้วจึงใส่เครื่องมือผ่าตัด ผ่านกล้องเข้าไปตัดยังหมอนรองกระดูกโดยตรง ข้อดีของวิธีนี้คือ แพทย์มองได้ทุกมุมบริเวณที่จะผ่าตัด รวมทั้งมีอุปกรณ์ระบบน้ำไหลเวียน ที่ชะล้างสิ่งที่ผ่าตัด ทำให้มองเห็นชัดเจนตลอดเวลา 

5.3 ภายหลังการผ่าตัด ผู้ป่วยจะพักฟื้นที่โรงพยาบาลประมาณ 1-2 วัน จึงสามารถกลับบ้านได้ ทั้งนี้ต้องปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อป้องกันการเกิดซ้ำได้

5.4 สิ่งที่ต้องหลีกเลี่ยงหลังการผ่าตัดอย่างน้อย 3 เดือน คือ  ห้ามผู้ป่วยยกของหนัก ห้ามเอี้ยวบิดตัวรุนแรง หรือก้มเก็บของ พยายามหลีกเลี่ยงการไอจาม การเบ่งอุจจาระ เพราะจะทำให้เกิดแรงดันในช่องหมอนรองกระดูกสันหลังสูงขึ้นได้  จะเกิดความเสี่ยงที่จะได้รับบาดเจ็บได้ และไม่ควรที่จะนั่งนานเกิน 1 ชั่วโมงในแต่ละครั้ง ต้องคอยหมั่นเปลี่ยนอิริยาบทบ่อยๆ ด้วยวิธีการลุก ยืน เดิน พร้อมทั้งบริหารกล้ามเนื้อหลังและหน้าท้องอย่างสม่ำเสมอ
 

หลังการผ่าตัดผู้ป่วยจะหายขาดหรือไม่?
ภายหลังการผ่าตัดผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นอย่างชัดเจน และต้องปฏิบัติตัวอย่างเคร่งครัดตามคำแนะนำของแพทย์ โอกาสที่จะเกิดซ้ำมีเพียงร้อยละ 5 ทั้งนี้ส่วนใหญ่จะเกิดซ้ำในปีแรก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง 3 เดือนแรกหลังผ่าตัด เรียกได้ว่าเป็น 3 เดือนอันตราย  โดยขึ้นอยู่กับระดับความเสื่อมของหมอนรองกระดูกสันหลัง และการโป่งยื่นของหมอนรองกระดูก