หมอนรองข้อฉีกขาด หรือ Meniscal Tears
เข่าเป็นข้อต่อที่ใหญ่ที่สุดในร่างกายและมีความซับซ้อนมากที่สุด
มีแนวโน้มที่จะได้รับบาดเจ็บได้ง่าย เพราะว่ามีการใช้งานมากเกินไป
เข่าประกอบด้วยหลายส่วนมาก ความผิดปกติจึงเกิดขึ้นได้หลายส่วน
หมอนรองข้อฉีกขาดเป็นการบาดเจ็บข้อเข่าที่พบได้บ่อยที่สุด
โดยเฉพาะคนที่เล่นกีฬาที่ต้องมีการปะทะจะเสี่ยงเกิดหมอนรองข้อฉีกขาด อย่างไรก็ตาม
คนทุกเพศทุกวัยก็จะมีโอกาสเกิดหมอนรองข้อฉีกขาดได้
โครงสร้างเข่าที่ปกติ
มีกระดูก 3 ส่วนมาประกอบกันเป็นข้อเข่า คือ กระดูกต้นขา(thighbone) กระดูกแข้ง(shinbone) และสะบ้า (kneecap) สะบ้าจะอยู่ด้านหน้าของข้อเข่าเพื่อเป็นเกราะป้องกัน
มีกระดูกอ่อนรูปลิ่ม 2 ชิ้น อยู่ระหว่างกระดูกต้นขาและกระดูกหน้าแข้งเหมือนตัวรับแรงกระแทก
เรียกว่าหมอนรองข้อ ที่เหนียวและคล้ายยางเพื่อที่จะช่วยรองรับข้อต่อและทำให้เข่ามีความมั่นคง
คำอธิบาย (Description)
หมอนรองข้อฉีกขาดได้หลายทาง
การฉีกขาดนั้นจะดูจากลักษณะที่ฉีกและตำแหน่งที่เกิดในหมอนรองข้อ
จะมีฉีกขาดตามแนวยาว ขาดเป็นจงอยปากนกแก้ว
สาเหตุ(Cause)
หมอนรองข้อฉีกขาดกะทันหันนั้นเกิดได้บ่อยในช่วงเล่นกีฬา นักกีฬาอาจจะนั่งยองหรือบิดเข่าซึ่งก่อให้เกิดการฉีกขาด
มีการปะทะโดยตรง ในผู้สูงอายุมีแนวโน้มเกิดหมอนรองข้อเสื่อมตามวัย(Degenerative meniscal tears) มีผิวข้อแตกและสึกไปตามอายุที่มากขึ้น
เนื้อเยื่อเก่ามีแนวโน้มฉีกขาดได้ง่าย เพียงแค่เผลอบิดเข่าเมื่อลุกขึ้นจากเก้าอี้ก็อาจจะทำให้ฉีกขาดได้
อาการ(Symptom)
เมื่อหมอนรองข้อฉีกจะรู้สึกpop ที่เข่า
ส่วนใหญ่คนไข้จะยังสามารถเดินได้และนักกีฬาจำนวนมากก็ยังคงเล่นกีฬาได้แม้ว่าหมอนรองข้อจะฉีก เมื่อผ่านไปซัก 2-3 วัน จะเริ่มรู้สึกตึงเข่าเพิ่มมากขึ้นและเข่าก็จะบวม
อาการหมอนรองข้อฉีกขาดที่พบได้บ่อย
คือ
- ปวด
- ตึงและบวม
-
รู้สึกเข่าขัดกันหรือเข่าล๊อค
- รู้สึกเหมือนเข่าหลุด
-
สามารถงอเข่าได้ไม่สุด
ถ้าหากไม่รับการรักษา
ชิ้นส่วนของหมอนรองข้อก็จะหลวมและจะเคลื่อนเข้ามาขัดภายในข้อ ทำให้เข่าเคลื่อน
มีเสียงป๊อบหรือว่าเข่าล๊อค
การตรวจทางแพทย์ (Doctor Examination)
การตรวจทางร่างกายและประวัติการรักษา(Physical examination and patient history)
เมื่อคนไข้ได้เล่าอาการและประวัติการักษาแล้ว
แพทย์จะตรวจดูที่หัวเข่า ดูความเจ็บปวดตามแนวข้อที่มีหมอนรอง ที่จะเป็นตัวบ่งบอกว่าหมอนรองข้อฉีกขาด
การตรวจดูหลักๆก็คือการตรวจ
McMurray test โดยแพทย์จะงอเข่าและเหยียดเข่าและหมุนเข่า
ถ้าหากคนไข้มีหมอนรองข้อฉีกขาด การเคลื่อนไหวต่างๆที่ทดสอบจะมีเสียง Clicking
การตรวจถ่ายภาพ (Imaging tests)
อาจจะมีการถ่ายภาพรังสีเพื่อยืนยันการวินิจฉัยเนื่องจากปัญหาที่เข่าต่างๆนั้นจะมีอาการที่คล้ายกัน
X-rays ถึงแม้ว่า ภาพX-raysจะไม่แสดงให้เห็นหมอนรองข้อที่ฉีกขาด
แต่จะแสดงให้เห็นสาเหตุของการปวดเข่าอื่นๆ เช่น ข้อเข่าเสื่อมได้
MRI (Magnetic resonance imaging) จะทำให้เห็นภาพของเนื้อเยื่ออ่อนของข้อเข่าได้ดีมากขึ้น
การรักษา(Treatment)
ในการรักษาจะขึ้นอยู่กับรูปแบบการฉีกขาด ขนาดที่ฉีกและตำแหน่งที่ฉีกขาด
โดยพื้นที่ 1 ใน 3 ของหมอนรองข้อด้านนอกนั้น จะมีเลือดมาหล่อเลี้ยงมาก การฉีกขาดที่ “red zone” ก็จะสมานได้ด้วยตัวเองหรือว่ามักจะซ่อมโดยการผ่าตัดได้ ตัวอย่างของการฉีกแบบนี้นั้นจะเป็นการฉีกตามแนวยาว
ในทางกลับกัน ส่วนพื้นที่ 2 ใน 3 ของหมอนรองข้อด้านในนั้นจะไม่มีเลือดมาเลี้ยง การฉีกขาดใน “white zone”ก็จะไม่สามารถสมานได้ด้วยตัวเองได้ อันเนื่องมาจากไม่มีสารอาหารจากเลือดมาหล่อเลี้ยง และมักพบว่าผิวข้อบางและสึกแล้ว การฉีกขาดส่วนนี้มักจะถูกเล็มทิ้งเนื่องจากไม่สามารถสมานติดเองได้
ปัจจัยที่เกี่ยวข้องในการรักษา ก็คือ รูปแบบในการฉีกขาด อายุ ระดับของกิจกรรมที่ทำและการบาดเจ็บอื่นที่เกี่ยวข้อง
การรักษาแบบไม่ผ่าตัด (Nonsurgical treatment)
ถ้าหากเกิดการฉีกขาดเล็กน้อยบริเวณขอบหมอนรองข้อ อาจจะไม่จำเป็นต้องได้รับการผ่าตัด หากไม่มีอาการแสดงและเข่ายังคงมั่นคง
RICE protocol มีประสิทธิภาพดีกับการบาดเจ็บจากกีฬาเป็นส่วนใหญ่ RICE ที่ย่อมาจากRest (พัก) Ice (ประคบเย็น) Compression (พันข้อ) และElevation (ยกขาสูง)
-Rest (พัก) ให้หยุดพักการทำกิจกรรมที่ก่อให้เกิดการบาดเจ็บ แพทย์อาจจะแนะนำให้ใช้ไม้ค้ำยันเพื่อหลีกเลี่ยงการลงน้ำหนักที่ขา
-Ice (ประคบเย็น) ใช้ถุงเย็นประคบที่เป็นประมาณ 20 นาที วันละหลายครั้ง อย่าประคบน้ำแข็งโดยตรงที่บนผิวหนัง
-Compression (พันข้อ) ป้องกันการบวมเพิ่มขึ้นและสูญเสียเลือดให้สวมผ้าพันข้อชนิดยืดหยุ่น
-Elevation(ยกขาสูง) ลดการบวม ขณะพักให้นอนลง และยกขาให้สูงเหนือระดับหัวใจ
ใช้ยาลดอาการอักเสบที่ไม่ใช่สเตรียรอยด์(Non-steroidal anti-inflamatory medicines) เป็นยากลุ่มเดียวกับaspirin หรือ ibuprofen จะช่วยลดอาการปวดบวมลงได้
การรักษาโดยการผ่าตัด(Surgical treatment)
ถ้ารักษาแล้วยังคงมีอาการอยู่ แพทย์อาจจะแนะนำให้รักษาโดยวิธีผ่าตัดส่องกล้อง
ขั้นตอนผ่าตัด(Procedure) โดยวิธีส่องกล้องที่หัวเข่าเป็นการผ่าตัดที่พบได้บ่อย โดยที่กล้องขนาดจิ๋วจะถูกใส่เข้าไปให้มองเห็นสภาพภายในข้อได้ชัดเจน โดยผ่าเป็นช่องแผลเล็กและแพทย์จะใส่อุปกรณ์ผ่าตัดขนาดเล็กเข้าไปเพื่อที่จะล็มหรือเย็บซ่อมส่วนที่ฉีกขาด
การกายภาพฟื้นฟู (Rehabilitation)
หลังจากผ่าตัดแพทย์อาจใส่เฝือกหรือ brace เพื่อที่จะควบคุมการเคลื่อนไหว เมื่อเกิดการสมานกันอย่างสมบูรณ์ แพทย์จะให้ออกกำลังเพื่อฟื้นฟู คนไข้ควรที่จะทำกายภาพเป็นประจำเพื่อฟื้นฟูการเคลื่อนไหวของเข่าและเพิ่มความแข็งแรง โดยควรเริ่มจากฝึกช่วงการงอเหยียดและฝึกความแข็งแรงเป็นลำดับต่อไป ส่วนใหญ่คนไข้สามารถทำได้ที่บ้าน
ขอบคุณข้อมูลจาก www.jointdee.info/knee/meniscus-tear/หมอนรองข้อฉีกขาด/
