อาการอัมพาตข่ายประสาทแขน(Brachial plexus palsy)ในเด็กแรกคลอด
มีสาเหตุมาจากการบาดเจ็บในระหว่างคลอด มักเกิดจากการดึงแขนโดยแรง ความรุนแรงของโรคอาจทำให้เกิดอาการตั้งแต่น้อยที่สุด นั่นคือ ข่ายประสาทบวมเนื่องจากถูกแรงดึงยืด ความรุนแรงขนาดปานกลางอาจจะทำให้การบาดเจ็บใยประสาทขาด (nerve fiber) ส่วนขนาดที่รุนแรงที่สุด คือ ประสาทขาดเป็นช่วง หมายความว่าเส้นประสาทและปลอกหุ้มประสาทขาดจากกันโดยสิ้นเชิง แบ่งชนิดของโรคได้ดังนี้
1. เป็นอัมพาตชนิดแขนท่อนบน หรือ upper arm type เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า Erb Duchenne พบบ่อยที่สุด โดยระดับรากประสาทคอที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ระดับข้อที่ 5 และในระดับข้อที่ 6 อัมพาตกลุ่มนี้กล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่เคลื่อนไหวมือและนิ้วยังดีอยู่
2. เป็นอัมพาตชนิดแขนส่วนปลาย หรือ lower arm type หรือเรียกว่า Klumpke เป็นชนิดที่พบได้น้อยลง โดยกล้ามเนื้อที่ทำหน้าที่แขนส่วนปลายข้อมือและมือจะเสียหาย ระดับรากประสาทคอที่เกี่ยวข้อง อันได้แก่ ระดับข้อที่ 8 และระดับทรวงอกข้อที่ 1 บางครั้งพบคอบวมเกิดจาก Horner’s syndrome ซึ่งอาจมีการขาดของรากประสาท
3. เป็นอัมพาตตลอดทั้งแขน หรือ palarysis of entire arm เป็นชนิดที่ร้ายแรงที่สุด ผู้ป่วยไม่สามารถที่จะเคลื่อนไหวข้อไหล่ ข้อศอก แขน มือ ได้เลย แพทย์จะพยากรณ์โรคได้ยากมาก
การวินิจฉัยโรคของแพทย์
ในเด็กหลังเพิ่งคลอด จะต้องใช้วิธีสังเกตประกอบกับดูว่ามีประวัติการคลอดยาก ซึ่งเด็กจะไม่ขยับแขนข้างที่เป็นเลย การวินิจฉัยแยกโรคที่จะต้องนึกถึง คือ พบว่าทารกเคลื่อนไหวแขนข้างใดข้างหนึ่งไม่ได้ เพราะมีภาวะอย่างอื่นที่ทำให้เกิดอาการคล้ายกับเป็นกระดูกไหปลาร้าหัก ส่วนที่สร้างกระดูกต้นแขนปลายบนหลุด ปลายประสาทอักเสบ อัมพาตสมองใหญ่ หรือเนื้องอกของไขสันหลัง
ความพิการเป็นส่วน ๆ ที่เกิดขึ้นได้ คือ
1. ข้อไหล่ ต้นแขนอยู่ในท่าหมุนเข้าใน แขนหุบชิดตัว เนื่องจากว่ากล้ามเนื้อหัวไหล่เป็นอัมพาต แต่ในกล้ามเนื้อบางมัดยังแข็งแรงดี ถ้าทิ้งไว้ไม่รักษา เบ้าของข้อไหล่ก็จะแบนราบ หัวกระดูกต้นแขนจะหลุดเลื่อนนอกเบ้าไปทางด้านหลัง จะงอยกระดูก coracoids ก็จะยาวงุ้มและชี้ไปทางด้านนอก และจะงอยกระดูกอะโครเมียนก็จะชี้มาข้างหน้า ไปขัดขวางการหมุนออกนอกของหัวกระดูก ความพิการจะอยู่ในท่ากางแขนทำให้มีการหดรั้งของกล้ามเนื้อแผงอกได้
2. ข้อศอก จากการอัมพาตของกล้ามเนื้อจะทำให้ข้อศอกแข็งในท่างอได้ หัวกระดูกแขนด้านนอกจะหลุดไปทางด้านหลังได้
3. แขนส่วนปลายและมือ ความพิการของแขนส่วนปลายนี้มีความพิการอยู่ในท่าคว่ำมือ และมีอาการอัมพาตของมือร่วมด้วย ในพวกอัมพาตแขนส่วนปลาย
ความพิการที่กล่าวมานี้ทั้งหมด จะมีมากหรือน้อยขึ้นกับชนิดและความรุนแรงของอัมพาตที่เกิดขึ้น เนื่องมาจากการบาดเจ็บของประสาท โดยมากมักค่อย ๆ หายเอง ระยะเวลา 1-18 เดือน
แนวทางการรักษา
1. ระยะแรก ไม่มีการผ่าตัด เพราะการผ่าตัดมักมีผลเสียมากกว่าผลดี เนื่องมาจากรากประสาทที่ได้รับบาดเจ็บฉีกขาด และยุ่ย ซึ่งปลอกหุ้มประสาทเสียไม่สามารถจะเย็บซ่อมได้ หลักการรักษาในระยะแรก คือ
1.1 จัดท่านอนเด็กให้เหมาะสม เพื่อที่จะป้องกันการบาดเจ็บที่อาจจะเกิดมากขึ้น และป้องกันความพิการของเด็ก ดังนี้
- จะมีการใช้ผ้าอ้อมพันตัวเด็กให้แขนกางและหมุนออกนอกไว้
- ไม่ควรที่จะอุ้มทารกขึ้นจากเตียงบ่อย ๆ เพราะว่าอาจทำให้ข้อไหล่หลุดได้
- ถ้าหากมีเฝือกโลหะกางแขนก็ควรใช้ คือ กางแขนให้ได้ 70° และงอมาข้างหน้าเล็กน้อยประมาณ 10° ส่วนการบิดแขนออกควรที่จะให้อยู่ในท่า 90° และงอข้อศอก 90° มืออยู่ในท่าเกือบคว่ำ ข้อมืออยู่ในท่าปกติ ในการเข้าเฝือกหากปูนที่ยึดลำตัว ไหล่ แขน ไม่ดี อาจทำให้เกิดผลร้ายได้ เพราะถ้าผิดท่าเล็กน้อย เช่น ถ้าหากงอแขนมาทางด้านหน้ามาก ไหล่อาจจะหลุด ในส่วนแขนส่วนปลาย ถ้าหงายมือมาก ก็จะทำให้กล้ามเนื้อ pronator teres ตึง ถ้าหากทิ้งไว้นาน จะโก่งงอเพราะว่าถูกแรงดึง ทำให้หัวกระดูก radius หลุดไปทางด้านหลังของข้อศอกได้ ในการจัดท่าใส่เฝือกโลหะกางแขนไว้นี้ ควรทำวันละ 3 ครั้ง ก่อนที่จะจัดท่า แนะนำให้ญาติหรือผู้ที่ดูแลเด็กขยับให้แขนและข้อต่าง ๆ เคลื่อนไหวให้เต็มพิกัดของข้อนั้น ๆ ด้วย
- ควรช่วยให้ทารกออกกำลังกล้ามเนื้อที่ยังดีอยู่ โดยประคับประคองแขนในระยะ ๓ เดือนแรก จัดท่าในเวลานอนให้กางแขน เพื่อป้องกันความพิการที่จะเกิดขึ้นเนื่องจากการหดรั้ง
2. การรักษาโดยวิธีผ่าตัดนั้นจะเริ่มพิจารณาหลังที่เด็กอายุเกิน 5 ปี ถ้าหากจำเป็นการผ่าตัดมีวิธีต่าง ๆ ดังนี้
2.1 การย้ายหน้าที่กล้ามเนื้อที่เคลื่อนไหวไหล่ โดยมีหลักการให้แขนอยู่ในท่าใช้งานได้ดีขึ้น จะงอยกระดูก coracoids ถ้าหากว่ายาวผิดรูปขัดขวางการเคลื่อนไหวในท่าบิดแขนออก ก็ต้องตัดกระดูกนี้ออก
2.2 ทำการตัดกระดูกต้นแขนในระดับเหนือที่เกาะกล้ามเนื้อ deltoid และต่ำกว่าที่เกาะตำแหน่งกล้ามเนื้อ pectoralis major แล้วหมุนบิดกระดูกใต้ข้อศอกที่งอ
2.3 การใช้วิธีดัดแขนยืด ควรทำในเบื้องต้นเริ่มการรักษา ถ้าไม่ได้ผล อาจใช้เฝือกดัด ถ้าการหดรั้งของข้อศอกงอมากกว่า 40°-50° มักจะต้องใช้วิธีผ่าตัดยืดความยาวกล้ามเนื้อ คือ กล้ามเนื้อไบเซ็บ ถ้าเป็นชนิดที่หัวกระดูก radius หลุดไปทางด้านหลังแล้ว การรักษายุ่งยาก ต้องปล่อยให้โตเต็มที่จึงพิจารณาตัดบริเวณหัวกระดูกออกภายหลัง
2.4 มีความพิการของแขนส่วนปลายที่อยู่ในท่าคว่ำมือ จะใช้วิธีผ่าตัดยืดเอ็นและย้ายเอ็น ก็จะช่วยแก้ความพิการ คือ หงายมือได้
การพิจารณาเพื่อผ่าตัด ผู้ป่วยแขนอัมพาตเหล่านี้ แพทย์ต้องคำนึงถึงประสาทสัมผัสของแขนโดยตลอด ถ้าหากประสาทสัมผัสเสียมาก การผ่าตัดก็จะไม่ได้ผล มีบางรายจำเป็นต้องตัดแขนเพื่อการรักษา
ขอบคุณข้อมูลจาก healthcarethai.com/อัมพาตข่ายประสาทแขนbrachial-plexus-palsy/
อัมพาต
สมัครแจ้งบทความใหม่ผ่านทาาง Line
